Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang thúc đẩy phát triển năng lực số trở thành xu thế tất yếu, định hình sâu sắc mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội, văn hóa và giáo dục trên toàn cầu. Lĩnh vực đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có giảng dạy lý luận chính trị – vốn mang tính đặc thù cao và trực tiếp liên quan đến việc xây dựng nền tảng tư tưởng cho đội ngũ cán bộ chủ chốt – cũng phải có sự chuyển đổi, gắn liền với quá trình chuyển đổi số trong các lĩnh vực để nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác đào tạo, bồi dưỡng.

        Phát triển năng lực số trong các trường chính trị, đặc biệt trong công tác giảng dạy lý luận chính trị, là một quá trình mang tính hệ thống, toàn diện. Nó bao hàm việc tích hợp và ứng dụng sâu rộng các công nghệ số vào mọi hoạt động dạy và học. Mục tiêu chính là đổi mới căn bản nội dung chương trình, phương pháp sư phạm, hình thức tổ chức và quản lý dạy học, tạo nên bước đột phá về chất lượng, hiệu quả, khả năng tương tác và cá nhân hóa quá trình đào tạo. Quá trình này không chỉ nhằm xây dựng môi trường giảng dạy lý luận chính trị hiện đại, mà còn tập trung khơi dậy và phát huy tối đa tính chủ động, năng lực tự học, tư duy sáng tạo và khả năng phản biện khoa học của học viên. Hơn nữa, còn đáp ứng yêu cầu cấp thiết về đào tạo đội ngũ cán bộ có đủ năng lực thích ứng và dẫn dắt trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của kinh tế số, xã hội số và chính phủ số ở Việt Nam hiện nay.

        Nhận thức rõ tầm quan trọng chiến lược của phát triển năng lực số, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương, nghị quyết, chính sách quan trọng, tạo hành lang pháp lý và định hướng cho quá trình này trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo nói chung, cũng như trong hệ thống các trường chính trị nói riêng. Trong đó Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021 của Ban Bí thư về "Trường Chính trị chuẩn" đã đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn về chất lượng hoạt động, trong đó có các tiêu chí liên quan đến ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Quy định này yêu cầu các trường chính trị cấp tỉnh phải "có đủ trang thiết bị công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu quản lý, giảng dạy và học tập", "ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập, kiểm tra, đánh giá", và "xây dựng, khai thác hiệu quả thư viện điện tử, học liệu số". Đây chính là động lực trực tiếp để các trường đẩy mạnh đầu tư, hiện đại hóa cơ sở vật chất và nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi hoạt động, đặc biệt là trong công tác giảng dạy lý luận chính trị.

        Đối với Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ, được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy Phú Thọ, nhà trường đã chủ động và từng bước thực hiện phát triển năng lực số trong hoạt động dạy học.

        Trong những năm gần đây, đặc biệt là từ khi chịu tác động của đại dịch Covid-19, trường Chính trị tỉnh Phú Thọ đã có những bước đi chủ động và tích cực trong việc triển khai các hình thức đào tạo trực tuyến. Không chỉ là giải pháp để thích ứng với bối cảnh giãn cách xã hội mà còn là một bước chuyển mình quan trọng, phù hợp với xu thế chung của chuyển đổi số trong giáo dục. Từ giữa năm 2021, dưới sự chỉ đạo của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, nhà trường đã nhanh chóng tổ chức lại hoạt động giảng dạy và quản lý đào tạo, chuyển đổi linh hoạt từ mô hình lớp học tập trung truyền thống sang dạy học qua mạng Internet thông qua công cụ dạy học trực tuyến phổ biến Microsoft Teams và mang lại những kết quả rất khả quan. Việc này không chỉ đảm bảo tiến độ của chương trình đào tạo mà còn giúp tiết kiệm đáng kể thời gian cho cả giảng viên và học viên. Học viên có thể tiếp cận bài giảng mọi lúc, mọi nơi, qua đó nâng cao tính chủ động trong học tập và thuận tiện hơn trong việc ứng dụng kiến thức lý luận vào thực tiễn công tác. Để hoạt động này có cơ sở pháp lý vững chắc và đi vào nề nếp, lãnh đạo trường cũng đã chỉ đạo ban hành Quy chế đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến để đảm bảo việc dạy và học đi vào nền nếp, có kỷ cương và chất lượng.

        Để triển khai phát triển năng lực số cho giảng viên một cách đồng bộ và hiệu quả, Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ đã chú trọng đầu tư vào nhiều hạng mục quan trọng. Nhà trường đã nâng cấp toàn diện Trang thông tin điện tử, đầu tư nâng cấp phòng họp trực tuyến đáp ứng yêu cầu tổ chức các cuộc họp và lớp học trực tuyến với chất lượng cao. Hàng năm, lãnh đạo và giảng viên của trường đều tham gia các lớp tập huấn, các hội thảo được tổ chức theo hình thức trực tuyến hoàn toàn, sử dụng công nghệ cầu truyền hình hiện đại, kết nối trực tiếp từ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tới tất cả trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các trường cán bộ của các bộ, ngành, đoàn thể Trung ương. Điều này thể hiện sự đồng bộ trong chủ trương và hành động từ cấp Trung ương đến địa phương trong việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số. Đặc biệt, công tác tập huấn được đẩy mạnh, trang bị cho giảng viên những kỹ năng cần thiết để giảng dạy trực tuyến hiệu quả và sử dụng thành thạo phần mềm quản lý đào tạo.

        Giảng viên của trường đã chủ động ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy học, việc lồng ghép các video, ảnh tư liệu vào bài giảng đã làm cho các bài giảng trở nên hấp dẫn hơn tạo sự hứng thú và chủ động trong học tập của học viên. Đặc biệt, nhiều giảng viên đang bắt đầu ứng dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ soạn bài giảng như ChatGPT, Gamma, Canva, Gemini,...; sử dụng AI để tạo nội dung, ý tưởng, cấu trúc bài học hoặc thậm chí tự động tạo các bản trình chiếu hấp dẫn, tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng bài giảng.

        Song song với việc thực hiện giảng dạy, Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ đang đẩy mạnh ứng dụng phát triển năng lực số cho giảng viên trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Nhà trường đặc biệt khuyến khích các đề tài khoa học cấp cơ sở theo hướng gắn liền với phát triển năng lực số và xây dựng bài giảng trong các chương trình đào tạo, bồi dưỡng trên nền tảng số.

Những thành công bước đầu này cho thấy, việc phát triển năng lực số cho giảng viên trong đào tạo, bồi dưỡng của trường Chính trị tỉnh Phú Thọ có nhiều ưu điểm vượt trội và có thể phát huy tối đa hiệu quả nếu có sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt. Phát triển năng lực số cho giảng viên không chỉ đơn thuần là tin học hóa hay số hóa các quy trình, mà là một quá trình chuyển đổi toàn diện về phương thức giảng dạy, nghiên cứu khoa học tạo ra các giá trị mới trong công tác đào tạo, bồi dưỡng trên môi trường số, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ năng lực đáp ứng yêu cầu của thời đại mới.

        Tuy nhiên, việc phát triển năng lực số cho giảng viên tại Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ hiện vẫn còn một số hạn chế: ứng dụng công nghệ thông tin cơ bản mới chỉ dừng lại ở việc sử dụng giáo án điện tử và phần mềm trực tuyến, trong khi thiếu tài liệu, thư viện và bài giảng số chuyên biệt. Việc ứng dụng AI trong giảng dạy lý luận chính trị mới chỉ ở giai đoạn đầu, trong việc ứng dụng để khai thác thông tin, cập nhật nội dung bài giảng. Mặc dù đã có ý thức về tiềm năng và thách thức của ứng dụng công nghệ số, các trường chính trị nói chung và Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ nói riêng vẫn đang trong quá trình tìm tòi, thử nghiệm các hình thức áp dụng để đổi mới phương pháp dạy và học lý luận chính trị, đáp ứng yêu cầu công tác đào tạo lý luận chính trị.

        Thời gian tới, để phát triển năng lực số cho giảng viên trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ cần tập trung triển khai các nhóm giải pháp trọng tâm sau:

        - Ưu tiên tổ chức các chương trình tập huấn, hội thảo và đào tạo chuyên sâu định kỳ cho toàn thể cán bộ và giảng viên. Các hoạt động này sẽ giúp họ không chỉ nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của phát triển năng lực số mà còn tiếp cận nhanh chóng với những công nghệ và phương pháp giảng dạy hiện đại nhất.

        - Tiếp tục quan tâm đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin đồng bộ và hiện đại. Ưu tiên nâng cấp toàn diện hệ thống mạng, việc xây dựng các phòng học thông minh với trang thiết bị công nghệ tiên tiến sẽ tạo nền tảng vững chắc, hỗ trợ đắc lực cho việc triển khai các phương pháp giảng dạy đổi mới và ứng dụng công nghệ số một cách hiệu quả nhất.       

        - Xây dựng và phát triển hệ thống tài liệu số, học liệu điện tử chất lượng cao. Việc số hóa giáo trình, xây dựng các bài giảng đa phương tiện, và thiết lập một ngân hàng tài liệu điện tử phong phú sẽ giúp giảng viên và học viên dễ dàng tìm kiếm, tiếp cận và khai thác thông tin mọi lúc, mọi nơi, đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động giảng dạy, nghiên cứu và tự học.

        - Nhà trường cần chủ động xây dựng và hoàn thiện các cơ chế, chính sách nội bộ để hỗ trợ mạnh mẽ quá trình phát triển năng lực số. Cần có cơ chế rõ ràng để khuyến khích và khen thưởng kịp thời các giảng viên có sáng kiến và áp dụng hiệu quả công nghệ số vào giảng dạy, nghiên cứu. Chủ động kết nối, học hỏi kinh nghiệm từ các trường chính trị khác trong hệ thống, cũng như các cơ sở đào tạo tiên tiến về phát triển năng lực số trong giáo dục chính trị.

        - Nâng cao ý thức trách nhiệm cho mỗi giảng viên về vai trò và trách nhiệm của mình trong việc chủ động tiếp cận, học hỏi và ứng dụng công nghệ số. Khuyến khích và hướng dẫn giảng viên tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy truyền thống, đưa công nghệ số vào mọi khía cạnh. Biến việc ứng dụng công nghệ số thành một thói quen, một phần không thể thiếu trong công tác đào tạo và bồi dưỡng.

        Có thể nói, phát triển năng lực số cho đội ngũ giảng viên Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ là nhiệm vụ chiến lược, mang tính sống còn trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Đây không chỉ là yêu cầu cấp thiết để đổi mới phương pháp giảng dạy lý luận chính trị mà còn là động lực để nâng cao chất lượng đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý “vừa hồng vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của tỉnh Phú Thọ và đất nước. Với sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Phú Thọ, Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ sẽ vững bước trên hành trình chuyển đổi số, góp phần đào tạo cán bộ ngang tầm nhiệm vụ thời đại.

        TÀI LIỆU THAM KHẢO

        1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2019). Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27 tháng 9 năm 2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

        2. Thủ tướng Chính phủ (2020). Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3 tháng 6 năm 2020 phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

        3. Ban Bí thư Trung ương Đảng (2021), Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19 tháng 5 năm 2021 về trường chính trị chuẩn.

        4. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2024), Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22 tháng 12 năm 2024 về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển năng lực số quốc gia.

        5. Ban Tuyên giáo Trung ương (2022), Sổ tay chuyển đổi số trong giáo dục, Nxb Thông tin và Truyền thông.

        6. Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (2024), Kỷ yếu khoa học quốc gia: Chuyển đổi số nâng cao chất lượng đào tạo, Nxb Đại học Kinh tế quốc dân.