Sau thời khắc lịch sử khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1945, dân tộc ta đối mặt với một vấn đề nguy cấp là 95% dân số mù chữ. Đó là hậu quả từ chính sách ngu dân của thực dân Pháp khi đô hộ nước ta. Diệt giặc dốt phải thực hiện cùng lúc với diệt giặc đói và diệt giặc ngoại xâm, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra nhiệm vụ mở chiến dịch chống nạn mù chữ. Phong trào “Bình dân học vụ” ra đời, đó là bước đi đầu tiên để nâng cao dân trí. Và 80 năm sau, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đảng ta trong khát vọng đưa dân tộc bước vào kỷ nguyên vươn mình đã phát động phong trào “Bình dân học vụ số”. Đó là sự tiếp nối lịch sử, tiếp nối ý chí và tinh thần đoàn kết để xây dựng quốc gia số với tiềm lực và vị thế mới.
Mùa thu năm 1945, toàn dân hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ mới: diệt giặc dốt. Trong bài viết “Chống nạn thất học” đăng trên báo Cứu quốc, ngày 4-10-1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi đồng bào thi đua học chữ quốc ngữ:“Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ... Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết đi. Vợ chưa biết thì chồng bảo, em chưa biết thì anh bảo, cha mẹ không biết thì con bảo, người ăn người làm không biết thì chủ nhà bảo, các người giàu có thì mở lớp học ở tư gia dạy cho những người không biết chữ ở hàng xóm láng giềng”... Lớp học mở ra khắp nơi, trên đường làng, lúc chăn trâu cắt cỏ, khi hành quân ra mặt trận…cái nong cái nia thành bàn viết, mẩu gạch que củi thay phấn trắng. Phong trào “Bình dân học vụ” đã tạo nên kỳ tích chỉ một năm sau khi phát động, khắp đồng bằng cho đến miền núi hơn 2,5 triệu người biết đọc, biết viết. Đây thực chất là một phong trào yêu nước, một phương thức để khẳng định khối đại đoàn kết toàn dân tộc ủng hộ Chính phủ lâm thời cách mạng bằng ý chí của một dân tộc quyết tâm độc lập, tự cường.
Tiếp nối ý chí độc lập, tự cường, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo phát động phong trào “Bình dân học vụ số”. Đó cũng là quyết tâm của Đảng, Nhà nước để toàn dân được phổ cập kiến thức, kỹ năng cơ bản về công nghệ thông tin, tích hợp tri thức số và trí tuệ nhân tạo vào giáo dục phổ thông, đầu tư hạ tầng số đặc biệt cho vùng sâu vùng xa và hỗ trợ thiết bị số cho người khó khăn, hỗ trợ dịch vụ công trực tuyến.
Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia nhấn mạnh: “Tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của doanh nhân, doanh nghiệp và Nhân dân đối với phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”. Chuyển đổi số quốc gia là giai đoạn mới sẽ hình thành Chính phủ số, sẽ xây dựng nền kinh tế số và sẽ có một xã hội số. 80 năm trước toàn dân tham gia “Bình dân học vụ”, ngày nay toàn dân hưởng ứng phong trào “Bình dân học vụ số”. Học để kết nối với thế giới, học để không tụt hậu. Bình dân học vụ số không chỉ hướng đến dạy kỹ năng số cơ bản, mà còn trang bị tri thức công dân số: sử dụng dịch vụ công trực tuyến, quản lý dữ liệu cá nhân, thanh toán không tiền mặt, nhận diện tin giả, nâng cao ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong môi trường số. Theo báo cáo tại phiên họp thứ 5 Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 (tháng 11/2025), 10 tháng đầu năm nay doanh thu ngành công nghiệp công nghệ số đạt hơn 4 triệu tỉ đồng, tăng hơn 52% so với cùng kỳ; thu thuế từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử đạt 152 nghìn tỉ đồng, tăng 64%; 67% bệnh viện trên toàn quốc triển khai bệnh án điện tử; hơn 1000 thủ tục hành chính và 222 điều kiện kinh doanh được cắt giảm. Đây là những kết quả tích cực mang lại hiệu quả thiết thực cho người dân và doanh nghiệp, đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội.
Đẩy mạnh phong trào “Bình dân học vụ số” cũng chính là sự tiếp nối tư tưởng giáo dục cho mọi người, học tập suốt đời, xây dựng một xã hội không chỉ giàu tri thức mà còn giàu sức mạnh công nghệ để đất nước vươn mình. Việc triển khai Bình dân học vụ số đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị, các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và mỗi công dân. Đây không chỉ là nhiệm vụ giáo dục, mà là chiến lược phát triển con người, nhằm bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số quốc gia. Từ Bình dân học vụ đến Bình dân học vụ số là hành trình nối tiếp tư tưởng Hồ Chí Minh về “khai dân trí” trong hình thức mới, mở ra con đường để người dân làm chủ công nghệ và cùng đất nước tiến bước trong thời đại số.
Ths. Trần Thu Giang - GV Khoa Nhà nước và pháp luật