Trong đào tạo Trung cấp lý luận chính trị, việc cập nhật những định hướng mới của Đảng vào nội dung giảng dạy không chỉ là yêu cầu đổi mới phương pháp, mà còn là trách nhiệm của người giảng viên nhằm kịp thời cung cấp nền tảng tư duy chính trị - pháp lý sắc bén cho học viên. Nội dung bài viết cập nhật Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị vào phần học Quản lý hành chính nhà nước tập trung vào 2 nội dung: Nội dung chủ yếu của Nghị quyết 66-NQ/TW của Bộ Chính trị và những vấn đề cần bổ sung, cập nhật trong bài giảng.
1. Nội dung chủ yếu của Nghị quyết 66-NQ/TW
Nghị quyết 66-NQ/TW đặt ra mục tiêu tổng quát và các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, cụ thể như sau:
1.1. Mục tiêu tổng quát
Đổi mới mạnh mẽ, toàn diện công tác xây dựng và thi hành pháp luật theo hướng đồng bộ, thống nhất, khả thi, minh bạch, ổn định, có tính hệ thống cao; bảo đảm thực thi hiệu quả pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.
1.2. Nội dung chủ yếu của Nghị quyết 66-NQ/TW.
Nghị quyết 66-NQ/TW có 5 nội dung chủ yếu:
Thứ nhất, Đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức về vai trò của pháp luật:
Pháp luật là công cụ quan trọng hàng đầu trong quản lý nhà nước, quản trị xã hội và phát triển quốc gia. Phải nhất quán thực hiện nguyên tắc: “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” thông qua pháp luật.
Thứ hai, Đổi mới toàn diện công tác xây dựng pháp luật
Tăng cường vai trò chủ động của các bộ, ngành, địa phương trong đề xuất, soạn thảo, thẩm định văn bản pháp luật. Thực hiện quy trình lập pháp chặt chẽ, khoa học, minh bạch, chống tình trạng luật khung, luật ống. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quy trình lập pháp, xây dựng hệ thống pháp điển thống nhất, dễ tra cứu.
Thứ ba, Nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật
Thi hành pháp luật phải trở thành trách nhiệm xuyên suốt của toàn bộ hệ thống chính trị, không chỉ là nhiệm vụ riêng của các cơ quan tư pháp hay hành chính. Thiết lập cơ chế kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả thực thi pháp luật một cách định lượng, công khai. Tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật, nhất là cho người dân ở vùng sâu, vùng xa, đối tượng yếu thế.
Thứ tư, Hoàn thiện thể chế, cơ chế tổ chức thi hành pháp luật
Xây dựng cơ quan chuyên trách về thi hành pháp luật, trong đó có thể thiết lập hoặc kiện toàn bộ phận kiểm tra, đánh giá thực thi pháp luật thuộc Chính phủ hoặc các cơ quan chuyên môn. Đổi mới cơ chế phối hợp giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp và tổ chức chính trị - xã hội trong thi hành pháp luật.
Thứ năm, Phát triển nguồn nhân lực và ứng dụng khoa học công nghệ
Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật ở các cấp. Tăng cường nghiên cứu, ứng dụng AI, dữ liệu lớn, hệ thống thông minh trong xây dựng, ban hành, theo dõi và đánh giá hiệu quả pháp luật.
2. Cập nhật Nghị quyết 66-NQ/TW vào nội dung giảng dạy phần học Quản lý hành chính nhà nước.
2.1. Sự cần thiết phải cập nhật Nghị quyết 66-NQ/TW vào nội dung giảng dạy phần học Quản lý hành chính nhà nước.
Phần học Quản lý hành chính nhà nước là học phần độc lập, có nội dung rất quan trọng. Phần học gồm 9 bài: Lý luận chung về quản lý hành chính nhà nước; Quản lý cán bộ, công chức và người hoạt động không chuyên trách ở cơ sở; Quản lý ngân sách ở địa phương; Quản lý đất đai, địa giới hành chính và xây dựng; Quản lý hoạt động kinh tế; Quản lý hoạt động văn hoá, thể thao, giáo dục, y tế; Kiểm tra, xử phạt, cưỡng chế vi phạm hành chính; Cải cách hành chính ở cơ sở. Việc cập nhật, bổ sung Nghị quyết 66-NQ/TW là yêu cầu đối với việc giảng dạy các chuyên đề của phần học bởi các lý do:
+ Phù hợp với yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước trong bối cảnh mới
Phần học Quản lý hành chính nhà nước trang bị cho người học nền tảng lý luận và kỹ năng thực hành trong lĩnh vực quản lý công. Việc cập nhật Nghị quyết 66-NQ/TW sẽ giúp học viên nhận diện được những vấn đề cấp thiết của quản trị quốc gia, hiểu rõ trách nhiệm của quản lý nhà nước trong xây dựng và thực thi pháp luật, từ đó nâng cao năng lực phản biện, đánh giá chính sách và tổ chức thực hiện pháp luật trong thực tiễn.
+ Gắn lý luận với thực tiễn đổi mới tư duy pháp lý theo tinh thần Nghị quyết
Trước đây, nhiều nội dung trong chương trình giảng dạy thiên về lý thuyết, ít cập nhật thực tiễn. Việc đưa Nghị quyết 66-NQ/TW vào bài giảng là cơ hội để đổi mới phương pháp giảng dạy, gắn kết lý luận với các vấn đề thời sự như quản lý không gian mạng, tài sản ảo, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, tạo môi trường học tập mang tính phản biện và ứng dụng cao.
+ Tăng cường tư duy pháp quyền, ý thức công vụ và đạo đức nghề nghiệp
Nghị quyết đề cao trách nhiệm nêu gương, kỷ luật, kỷ cương, liêm chính trong thi hành pháp luật. Đây cũng là những giá trị cốt lõi cần được truyền thụ cho người học là đội ngũ cán bộ công chức những chủ thể trực tiếp thực hiện công vụ trong môi trường hành chính hiện đại, minh bạch và trách nhiệm.
2.2. Cập nhật Nghị quyết 66-NQ/TW của Bộ Chính trị vào phần học Quản lý hành chính nhà nước.
Nghị quyết 66-NQ/TW là cách tiếp cận mới, toàn diện và hiện đại trong tư duy về quản lý hành chính nhà nước. Trong phần học Quản lý HCNN có 6 vấn đề cơ bản cần được cập nhật bổ sung theo tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW:
* Tăng cường thể chế hóa kịp thời và hiệu quả đường lối của Đảng
Thể chế hóa đường lối của Đảng là cầu nối giữa tư duy chiến lược với hành động thực tiễn. Nghị quyết 66-NQ/TW nhấn mạnh yêu cầu khắc phục tình trạng "chính sách tồn đọng" tức là độ trễ lớn trong ban hành văn bản pháp luật và thực hiện các chủ trương đã được Đảng đề ra.
Trong bài 1: Lý luận về quản lý hành chính nhà nước. cần làm rõ vai trò của hoạt động hành chính không chỉ là thi hành pháp luật mà còn là quá trình cụ thể hóa các chủ trương chính trị thành hệ thống quy phạm pháp luật, quy trình vận hành và công cụ điều hành cụ thể. Thể chế hóa hiệu quả chính là điều kiện để chính sách không dừng lại trên giấy, mà nhanh chóng đi vào cuộc sống.
Khi phân tích giải pháp bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước cần nhấn mạnh: Nền hành chính phục vụ nhân dân, hiện đại, minh bạch, chuyển đổi số mạnh mẽ: Ứng dụng dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo vào quản lý văn bản, giám sát thi hành, kéo theo xây dựng nền hành chính “không giấy tờ”
Bài 6. Quản lý hoạt động văn hoá, thể thao, giáo dục, y tế ở cơ sở. Việc xây dựng chính sách liên quan đến văn hóa, thể thao, giáo dục, y tế ở cơ sở phải đảm bảo tính đồng bộ, khả thi, minh bạch, dễ tiếp cận và sát với thực tiễn đời sống nhân dân. Cơ chế chính sách cần được thiết kế theo hướng lấy người dân là trung tâm, thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý, đồng thời nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật ở cơ sở, thông qua việc hoàn thiện thể chế và cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực hiện.
* Chuyển đổi mạnh tư duy quản lý hành chính theo hướng kiến tạo, phục vụ
Một trong những điểm đột phá của Nghị quyết 66 là chuyển đổi tư duy quản lý từ mô hình "quản trị mệnh lệnh – hành chính" sang mô hình "quản trị kiến tạo phát triển", trong đó lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ.
Trong bài giảng về nguyên tắc quản lý hành chính, cần phân tích rõ yêu cầu về hiệu quả, tính khả thi và tính đơn giản của hệ thống pháp luật, bởi một hệ thống pháp lý phức tạp, khó áp dụng sẽ cản trở sự phát triển. Ngoài ra, việc "chuyển từ hành chính hóa sang quản trị công vụ" cần được giải thích như là sự thay đổi căn bản về bản chất quản trị nhà nước: không chỉ quản lý bằng luật, mà còn quản lý bằng dữ liệu, năng lực giải trình, kết quả đầu ra và sự hài lòng của người dân. Luật pháp cần thể hiện tư duy 'kinh tế đi đôi với quản lý', cách tân chính sách để giải phóng nguồn lực, không áp dụng tư duy 'không quản được thì cấm'
Đối với việc tạo lập môi trường cho hoạt động kinh tế cần bổ sung tư duy “phát triển bằng luật” thay vì chỉ “quản lý bằng luật”. Pháp luật phải là công cụ thiết kế để khơi thông nguồn lực, không chỉ là những rào chắn điều chỉnh hành vi. Pháp luật phải đồng bộ, minh bạch, dễ tiếp cận, linh hoạt và dự báo rủi ro, giảm thủ tục hành chính gây “hành là chính” Môi trường kinh tế. Nhà nước cần đảm bảo vĩ mô ổn định, nhưng cũng phải linh hoạt trong quy hoạch để thích ứng nhanh với các biến động mới, như công nghệ số và kinh tế xanh. Đẩy mạnh đầu tư công kết hợp chuyển đổi số trong hạ tầng pháp lý. Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, gắn với niềm tin pháp lý cộng đồng, yếu tố nền tảng để phát triển bền vững .
NQ 66-NQ/TW nhấn mạnh rằng pháp luật không chỉ để kiểm soát mà còn là động lực thúc đẩy phát triển; pháp luật cần mở đường, tháo gỡ vướng mắc, khơi thông nguồn lực xã hội
* Thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số trong quản lý hành chính và công vụ
Nghị quyết 66 xác định chuyển đổi số là trụ cột cải cách hành chính quốc gia. Chuyển đổi số không đơn thuần là ứng dụng công nghệ, mà là tái cấu trúc toàn bộ quy trình quản trị công theo hướng thông minh, không giấy tờ, thời gian thực, dựa trên dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI).
Trong nội dung bài giảng Bài 1, Bài 2, về hiện đại hóa hành chính, cần nhấn mạnh đến việc xây dựng cơ sở dữ liệu pháp luật điện tử, số hóa quy trình hành chính, ứng dụng AI trong phân tích dự báo chính sách, cũng như xây dựng hành chính điện tử gắn với công khai, minh bạch.
Ở góc độ quản lý cán bộ công chức, bài giảng cần phân tích việc số hóa hồ sơ cán bộ, ứng dụng công nghệ trong đánh giá, luân chuyển, tuyển chọn và sử dụng công chức theo năng lực thực tế, từ đó góp phần tối ưu hóa nguồn nhân lực công vụ. Nghị quyết 66-NQ/TW nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động công vụ, bao gồm cả quản lý, đánh giá và phát triển nguồn nhân lực;
Việc số hóa dữ liệu cán bộ giúp minh bạch hóa, tiết kiệm thời gian, tăng hiệu quả ra quyết định về nhân sự.
* Cải cách bộ máy, phân cấp, phân quyền rõ ràng, hiệu quả
Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước hiện nay vẫn còn tình trạng chồng chéo chức năng, trùng lặp nhiệm vụ, thiếu rõ ràng trong phân cấp – phân quyền. Nghị quyết 66 yêu cầu bộ máy phải tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gắn với trách nhiệm giải trình, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu.
Trong phần học Quản lý hành chính, cần phân tích sâu sắc nội dung về tổ chức hành chính nhà nước hiện đại theo mô hình quản trị công mới, đề cao tính linh hoạt, giảm tầng nấc trung gian, tổ chức bộ máy theo vị trí việc làm, gắn nhiệm vụ – quyền hạn – trách nhiệm – kết quả.(bài 1, bài 2, bài 5, bài 6)
Cũng cần đưa vào giảng dạy nguyên lý “trao quyền gắn với chịu trách nhiệm” và “phân quyền đi đôi với kiểm soát quyền lực”. Việc phân cấp phải đủ rộng để địa phương chủ động, nhưng cũng cần có cơ chế giám sát, đánh giá thường xuyên, đảm bảo không làm suy yếu tính thống nhất của quốc gia.
* Nâng cao chất lượng và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức
Con người là nhân tố trung tâm trong quản lý nhà nước. Nghị quyết 66 yêu cầu đổi mới toàn diện công tác cán bộ theo hướng công khai, minh bạch, dựa trên khung năng lực và đánh giá theo kết quả thực tế, đặc biệt chú trọng đội ngũ cán bộ chiến lược.
Bài giảng lý luận cần cung cấp khái niệm và nội hàm của năng lực công vụ, làm rõ các tiêu chí đánh giá công chức theo kết quả (output – outcome), đồng thời phân tích cơ chế tuyển chọn, bổ nhiệm công chức theo mô hình cạnh tranh lành mạnh, minh bạch, có giám sát xã hội.
Đặc biệt cần liên hệ giữa việc nâng cao phẩm chất đạo đức – chính trị – năng lực chuyên môn với yêu cầu đổi mới, hội nhập quốc tế và xây dựng chính quyền số, trong đó cán bộ công chức không chỉ là người thực hiện mệnh lệnh mà còn là người đồng sáng tạo chính sách. Con người là yếu tố quyết định trong quản lý
* Tăng cường công khai, minh bạch và kiểm soát quyền lực
Kiểm soát quyền lực là điểm cốt lõi để đảm bảo quyền lực không bị tha hóa. Nghị quyết 66 đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu phòng, chống lợi ích nhóm, “sân sau”, đồng thời tăng cường sự giám sát của nhân dân và truyền thông đối với quá trình hành chính.
Trong cần phân tích các công cụ kiểm soát quyền lực như công khai quy trình hành chính, quy định thời hạn – trách nhiệm cụ thể trong giải quyết thủ tục, cơ chế giải trình trước nhân dân và cơ quan kiểm tra.
Trong nội dung về công tác cán bộ, cần nhấn mạnh vai trò của công khai hóa quy trình bổ nhiệm, luân chuyển, đánh giá cán bộ; áp dụng công nghệ số trong giám sát hoạt động công vụ, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi lạm quyền, tham nhũng vặt.
Pháp luật phải đồng bộ, minh bạch, dễ tiếp cận, linh hoạt và dự báo rủi ro, giảm thủ tục hành chính gây “hành là chính”. Nhà nước cần đảm bảo vĩ mô ổn định, nhưng cũng phải linh hoạt trong quy hoạch để thích ứng nhanh với các biến động mới, như công nghệ số và kinh tế xanh. Đẩy mạnh đầu tư công kết hợp chuyển đổi số trong hạ tầng pháp lý. Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, gắn với niềm tin pháp lý cộng đồng – yếu tố nền tảng để phát triển bền vững.
Nghị quyết 66-NQ/TW là định hướng chiến lược, đặt nền móng cho tư duy pháp lý và quản lý nhà nước hiện đại trong bối cảnh phát triển nhanh và phức tạp của kỷ nguyên số. Việc cập nhật, bổ sung Nghị quyết này vào phần học Quản lý hành chính nhà nước không chỉ giúp người học nắm vững chủ trương, chính sách mới của Đảng mà còn khơi dậy tư duy đổi mới, tinh thần trách nhiệm, đạo đức công vụ trong xây dựng nền hành chính phục vụ, liêm chính, chuyên nghiệp.
ThS. Nguyễn Thị Thuý - Khoa Nhà nước và pháp luật